Cách Tính Số Đồng Phân

Bạn đang xem: Cách Tính Số Đồng Phân tại vothisaucamau.edu.vn

Khi tìm hiểu về từng loại hợp chất hữu cơ cụ thể, ngoài việc nắm được cấu tạo, tính chất hóa học của chúng thì việc viết đồng phân cũng rất quan trọng. Đối với hình thức thi trắc nghiệm, cách tính đồng phân sẽ giúp ích rất nhiều cho các bạn, tiết kiệm thời gian làm bài và thi.

Vậy công thức và cách tính đồng phân như thế nào, mời các bạn tham khảo bài viết sau.

Cách tính đồng phân

I. Đồng phân:

1. Đồng phân là gì?

Đồng phân là những hợp chất khác nhau nhưng có cùng công thức phân tử.

Các chất đồng phân của nhau có tính chất khác nhau vì chúng có cấu trúc hóa học khác nhau.

Chú ý: Các chất đồng phân của nhau có cùng phân tử khối nhưng các chất có cùng phân tử khối chưa chắc đã là đồng phân của nhau.

Ví dụ: nhưng chúng không cùng CTPT nên không phải là đồng phân của nhau.

2. Phân loại:

Chúng ta có nhiều cách phân loại đồng phân, có thể dựa vào thứ tự liên kết, nhóm chức hay vị trí trong không gian, v.v.

Cách tính đồng phân

Cấu trúc đồng phân:

+ Đồng phân mạch C: thu được khi thay đổi trật tự liên kết của các nguyên tử C với nhau (mạch thẳng, mạch nhánh, vòng).

Ví dụ: Cùng có công thức C4H10 ta có các đồng phân:

Butan 2 – metylpropan

+ Đồng phân loại nhóm chức:

nhóm chức năng	Loại chất
– Ồ	rượu
– Ô –	Ête
– VÌ	Andehit
– CO	xeton
– COOH	axit

Ví dụ: Cùng công thức C2H6O viết được 2 đồng phân có 2 loại nhóm chức (ancol và ete) khác nhau:

Rượu etylic Dimtyl ete

+ Đồng phân vị trí nhóm chức hoặc liên kết bội: vị trí nhóm chức, nhóm thế hoặc liên kết bội trên mạch C thay đổi.

Ví dụ: Đồng phân C4H8 có mạch hở, trong đó có một liên kết đôi là:

– Đồng phân cis-trans:

Ví dụ với butene – 2 – en

Người ta thấy rằng khi hai nhóm thế của nguyên tử C mang liên kết đôi khác nhau thì sẽ xuất hiện đồng phân hình học. Nếu các nhóm thế (-CH3, -C2H5, -Cl,…) có phân tử khối lớn hơn ở cùng một phía của liên kết đôi sẽ là dạng cis, phía còn lại sẽ là dạng trans.

3. Các bước viết đồng phân:

– Tính số liên kết π và vòng:

+ v =

– Dựa vào công thức phân tử, số liên kết π+v để chọn loại chất phù hợp. Thông thường vấn đề sẽ là viết đồng phân của một hợp chất cụ thể.

– Viết mạch C chính:

+ Mạch hở: Không phân nhánh, 1 nhánh, 2 nhánh,…

+ Mạch vòng: vòng không nhánh, vòng móng guốc phân nhánh,….

– Gắn nhóm chức hoặc liên kết bôi trơn (nếu có) vào mạch. Sau đó di chuyển để thay đổi vị trí. Tính đối xứng nên được xem xét để tránh trùng lặp.

– Điền H để đảm bảo tính hóa trị của các nguyên tố. Đối với bài kiểm tra, không có nhu cầu.

II. Cách tính đồng phân:

1. Tính đồng phân: Ankan

– Định nghĩa: Ankan là hiđrocacbon no, mạch hở. Trong ankan chỉ có liên kết đơn CC và CH.

– Phương án chính: CnH2n+2 (n ≥ 1).

– Ankan chỉ có đồng phân mạch cacbon và từ C4 trở đi mới xuất hiện đồng phân.

Công thức nhanh:

Áp dụng: Tính số đồng phân ankan C4H10:

thay vì viết

Butan 2 – metylpropan

Chúng tôi sử dụng công thức trên cho n = 4, đồng phân.

Đối với C5H12 ta có n = 5 đồng phân ankan sẽ là đồng phân.

2. Cách tính số đồng phân cấu tạo: Anken

Anken là những hiđrocacbon không no, mạch hở, trong phân tử có chứa một liên kết đôi.

– MTTQ: CnH2n (n ≥ 2).

– Anken có đồng phân mạch C, đồng phân vị trí liên kết đôi và đồng phân hình học.

– Mẹo tính nhanh số đồng phân anken:

Xét 2C có liên kết đôi thì mỗi C sẽ liên kết với 2 nhóm thế (giống nhau hoặc khác nhau).

Ví dụ với C4H8: Trừ 2C có liên kết đôi sẽ còn lại 2C và H nhóm thế.

Nếu đề bài yêu cầu tính số đồng phân thì cấu trúc sẽ là: 1+1+1=3 đồng phân. Nếu bắt buộc phải có đồng phân (kể cả đồng phân hình học) thì sẽ là 1+1+2=4 đồng phân.

Ví dụ với C5H10: Trừ đi 2C có liên kết đôi sẽ còn lại 3C và nhóm thế H.

Ta có 5 đồng phân cấu tạo và 6 đồng phân anken.

3. Tính đồng phân: Ankin

Alkynes là hydrocacbon không bão hòa, mạch hở có chứa liên kết ba trong phân tử của chúng.

– Mặt trận tổ quốc: CnH2n-2 (n ≥ 2).

– Ankin có đồng phân mạch C, đồng phân liên kết ba và không có đồng phân hình học.

– Mẹo nhanh để tính đồng phân kiềm:

Xét 2C có liên kết ba, mỗi C sẽ liên kết với 1 nhóm thế (giống nhau hoặc khác nhau).

Ví dụ với C4H6: Trừ đi 2C có liên kết ba sẽ để lại 2C và H là nhóm thế.

Ta có 2 đồng phân anken.

Ví dụ với C5H8: Trừ đi 2C có liên kết đôi sẽ còn lại 3C và nhóm thế H.

Ta có 3 đồng phân anken.

4. Cách tính số đồng phân: Benzen và đồng đẳng

– Đồng đẳng của benzen là những hiđrocacbon thơm có chứa vòng benzen.

– Mặt trận tổ quốc: CnH2n-6 (n ≥ 6).

– Công thức tính số đồng phân:

Áp dụng: Tính số đồng phân cấu tạo của hiđrocacbon thơm C7H8, C8H10, C9H12.

Ta có n = 7, thay vào công thức ta được (7-6)2 = 1

n = 8, ta được (8-6)2 = 4

n = 9, thế vào công thức (9-6)2 = 9 đồng phân.

5. Tính số đồng phân: Ancol

– Ancol là hợp chất hữu cơ trong phân tử có chứa nhóm -OH gắn trực tiếp với C no.

– Nhóm chức ancol: -OH.

– Công thức cấu tạo của ancol no, đơn chức, mạch hở: CnH2n+1OH hoặc CnH2n+2O (n≥1).

Ancol có đồng phân mạch C và đồng phân vị trí nhóm OH.

– Công thức tính số đồng phân:

– Áp dụng: Tính số đồng phân ancol no, đơn chức, mạch hở từ C3 → C5

C3H7OH: 23-2=2 đồng phân.

Propan – 1 – ol Propane – 2 – ol

C4H9OH: 24-2=4 đồng phân.

C5H11OH: 25-2 = 8 đồng phân.

Chú ý: Khi viết đồng phân ancol thì nhóm OH không gắn được với C không no và một nguyên tử C không được gắn 2 hoặc 3 nhóm OH.

6. Tính đồng phân: Ete

Một ether là một hợp chất hữu cơ trong đó một nguyên tử oxy được liên kết với hai nhóm alkyl.

– Công thức cấu tạo của ete no, đơn chức, mạch hở: CnH2n+2O (n≥2).

– Công thức tính số đồng phân:

– Áp dụng: Với n = 3 ta có công thức ete là C3H8O, thay vào công thức ta được: đồng phân là

Với n = 4, công thức ete là C4H10O, ta được đồng phân.

Chú ý: Ancol và ete đơn chức là đồng phân của nhau về nhóm chức. Khi viết đồng phân, nếu câu hỏi không đề cập đến rượu hoặc ete, thì phải tính cả hai loại.

7. Cách tính số đồng phân cấu tạo: Phenol

Phenol là hợp chất hữu cơ trong đó nhóm –OH liên kết trực tiếp với nhân thơm C.

– Trị chung: CnH2n-6O (n 6)

Công thức nhanh:

– Ứng dụng:

C7H8O: 37-6=3 đồng phân.

Với có cùng công thức phân tử nhưng là đồng phân ancol thơm (OH gắn với C no).

8. Tính đồng phân: Andehit

– Anđehit là hợp chất hữu cơ trong đó nhóm –CH=O liên kết trực tiếp với nguyên tử C hoặc nguyên tử H.

– Công thức cấu tạo của anđehit no, đơn chức, mạch hở: CnH2nO (n ≥ 1). Phân tử chứa một liên kết đôi trong nhóm chức CHO.

Công thức nhanh:

– Áp dụng: Tính số đồng phân anđehit sau: C3H6O, C4H8O.

C3H6O, C4H8O là công thức của anđehit no, đơn chức, mạch hở.

Với C3H6O: đồng phân.

Với C4H8O: đồng phân.

9. Cách tính số đồng phân cấu tạo: Xeton

– Xeton là hợp chất hữu cơ trong phân tử có một nhóm C=O liên kết trực tiếp với hai nguyên tử C.

– Thành phần hóa học của xeton no, đơn chức, mạch hở: CnH2nO (n ≥ 3). Phân tử chứa một liên kết đôi ở nhóm chức CO.

– Công thức tính số đồng phân:

– Áp dụng: Tính số đồng phân xeton C5H10O

Từ công thức ta tính được: đồng phân.

Lưu ý: Anđehit và xeton có cùng công thức phân tử nên khi đề chỉ cho biết CTPT mà không nêu loại hợp chất nào thì phải tính cả hai.

10. Cách tính số đồng phân cấu tạo: Axit

Axit cacboxylic là hợp chất hữu cơ trong đó nhóm –COOH liên kết trực tiếp với nguyên tử C hoặc nguyên tử H.

– Công thức cấu tạo của axit no, đơn chức, mạch hở: CnH2nO2 (n ≥ 1). Phân tử chứa một liên kết đôi ở nhóm chức COOH.

– Công thức tính số đồng phân:

– Áp dụng: Tính số đồng phân axit có CTPT C4H8O2

Theo công thức ta có: 24-3 = 2 đồng phân.

Tóm lược:

Trên đây là cách tính số đồng phân của hợp chất hữu cơ thường gặp trong chương trình Hóa học 11. Tuy nhiên, các công thức này chỉ áp dụng cho một số trường hợp cơ bản và có nhiều điều kiện hạn chế.

Vì vậy, bên cạnh việc vận dụng cách tính đồng phân vào bài tập trắc nghiệm, học sinh cũng cần nắm được các bước viết đồng phân của các hợp chất khác nhau.

Bạn thấy bài viết Cách Tính Số Đồng Phân có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Cách Tính Số Đồng Phân bên dưới để Trường THCS Võ Thị Sáu có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: vothisaucamau.edu.vn của Trường THCS Võ Thị Sáu

Nhớ để nguồn bài viết này: Cách Tính Số Đồng Phân của website vothisaucamau.edu.vn

Chuyên mục: Giáo dục