Dàn ý Phân tích bức tranh mùa thu qua bài thơ Câu cá mùa thu hay nhất – Ngữ văn lớp 11

Đề bài: Phân tích bức tranh mùa thu qua bài thơ Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến.

Bài giảng: Câu cá mùa thu – Cô Thúy Nhàn (giáo viên )

I. Giới thiệu

Câu cá mùa thu là tập 3 bài thơ chữ Nôm tiêu biểu của Nguyễn Khuyến – nhà thơ “nổi tiếng nhất trong văn học Việt Nam là về thơ Nôm”.

– Trong bài thơ, bức tranh mùa thu được khắc họa rõ nét.

II. Thân thể

1. Bức tranh mùa thu được miêu tả từ điểm nhìn thay đổi

– Bức tranh mùa thu được thu vào tầm mắt bằng góc nhìn thay đổi từ gần đến xa: từ “chiếc thuyền câu nhỏ” trong “ao thu” đến “tầng mây bồng bềnh”

– Điểm nhìn tiếp nối từ xa đến gần: Từ “trời xanh” trở lại thuyền chài, ao thu

⇒ Cách chuyển đổi điểm nhìn này làm nên một bức tranh toàn cảnh về mùa thu: từ một ao nước, cảnh vật mùa thu mở ra thật sinh động về nhiều hướng.

2. Bức tranh mùa thu trong bài là bức tranh mùa thu tiêu biểu nhất, tiêu biểu nhất cho “mùa thu làng cảnh Việt Nam”

Những nét đặc trưng nhất của mùa thu xứ Bắc được phác họa trong bức tranh mùa thu với đầy đủ màu sắc và đường nét:

– Màu:

+ “trong veo”: sự dịu dàng, thanh khiết của mùa thu

+ Màu xanh sóng sánh: Gợi hình ảnh nhưng đồng thời cũng gợi màu sắc, đó là màu xanh dịu dàng và mát mẻ, phải chăng là sự phản chiếu của bầu trời mùa thu trong xanh?

+ Lá vàng trước gió: Hình ảnh, sắc màu đặc trưng của mùa thu Việt Nam

+ Hình ảnh bầu trời xanh: tiếp tục sử dụng màu xanh của mùa thu, nhưng không phải là màu xanh dịu mát mà là màu xanh thuần một màu trên diện rộng ⇒ đặc trưng của mùa thu.

– Đường nét, động tác:

+ gợn nhẹ chuyển động rất nhẹ sự quan sát chăm chú của tác giả

+ “khẽ đung đưa” chuyển động rất nhẹ, rất êm Nhận thức sâu sắc, tinh tế

+ Tiếng cá “đớp dưới chân vịt” ⇒ “sự tĩnh lặng được tạo nên từ một chuyển động rất nhỏ”

– Sự hài hòa trong phối hợp màu sắc:

+ Màu sắc trang nhã đặc trưng cho mùa thu không chỉ cảm nhận riêng lẻ mà nhìn tổng thể vẫn cảm nhận được sự hài hòa.

+ Các sắc độ xanh khác nhau tăng dần về độ đậm nhạt: xanh “trong” của ao, xanh của sóng, “xanh” của bầu trời.

+ Xen lẫn với màu xanh là “lá vàng”: Sắc thu nổi bật hài hòa, nổi bật với màu xanh của đất trời càng tạo nên sự hài hòa êm đềm.

⇒ Nét rất riêng của mùa thu quê được gợi lên từ những hình ảnh bình dị, đó là cái “hồn hoang”, “đọc lên, như thấy trước mắt mình khung cảnh làng quê đồng bằng Bắc Bộ, vào thu; rất thích đất nước ta, thực, rất sống động, không theo lệ thường như trong sách vở” (Xuân Diệu)

3. Bức tranh mùa thu được miêu tả đẹp nhưng tình lặng lẽ và đượm buồn

– Không gian của bức tranh được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu nhưng vẫn tĩnh lặng:

+ Hình ảnh làng quê được gợi lên với “ngõ tre quanh co”: hình ảnh quen thuộc

+ Vắng khách: Vần “eo” gợi cảnh làng quê yên ả, thanh bình, vắng lặng, chưa có hoạt động của con người.

+ Chuyển động nhưng chuyển động rất nhẹ nhàng: sóng “hơi gợn”, mây “bồng bềnh”, lá “khẽ động” không đủ tiếng

– Cả bài thơ mang một vẻ trầm mặc cho đến câu cuối cùng vang lên âm hưởng:

+ Tiếng cá “đớp dưới chân vịt” → sự quan sát chăm chú của nhà thơ trong không gian tĩnh lặng của mùa thu, nghệ thuật “động mà tả tĩnh”.

⇒ Âm thanh rất dịu, rất nhẹ trong không gian rộng lớn càng làm tăng thêm sự tĩnh lặng, “sự tĩnh lặng được tạo ra từ một chuyển động rất nhỏ”

⇒ Không gian của mùa thu làng cảnh Việt Nam được mở rộng lên trên rồi trực tiếp đi vào chiều sâu, không gian vắng lặng, thanh vắng.

III. Chấm dứt

– Tóm tắt những nét nghệ thuật tiêu biểu góp phần thể hiện thành công bức tranh mùa thu trong tác phẩm

– Nhấn mạnh bức tranh mùa thu trong bài thơ được miêu tả là bức tranh mùa thu đẹp nhất, tiêu biểu nhất của phong cảnh làng quê Việt Nam

Xem thêm các bài văn mẫu về phân tích và lập dàn ý tác phẩm lớp 11:

thu-dieu.jsp

Các bộ đề lớp 11 khác