Phân tích bài thơ Thu điếu của Nguyễn Khuyến

Đề bài: Phân tích bài thơ “Thu Cuội” của Nguyễn Khuyến.

Mùa thu từ lâu đã trở thành nguồn thi ca vô tận và có lẽ không nhà thơ nào không viết về nó. Bởi thiên nhiên mùa thu đẹp một cách lạ lùng: lá vàng rơi theo gió, những làn gió hiu hiu khiến lòng người bỗng thấy mênh mang… Nhưng có lẽ, người yêu thơ sẽ không hình dung ra mùa thu Việt Nam. sao không đọc ba bài thơ mùa thu nổi tiếng của Nguyễn Khuyến. Xuất thân từ “cửa Khổng sân Trịnh”, học giỏi nhưng không vì thế mà cụ Tam Nguyên Yên Đổ chỉ bó buộc mình với những điển tích thơ văn Trung Hoa. Bằng cảm nhận tinh tế, lối viết sáng tạo, Nguyễn Khuyến đã xây dựng trong thơ ca Việt Nam một mùa thu chân chất, bình dị, nhẹ nhàng: Ba bài thơ về mùa thu đều rất hay, rất đẹp, nhưng với tôi, đẹp nhất, trọn vẹn nhất có lẽ là “Thu Điếu xì gà”:

“Ao lạnh thu trong vắt,

Một chiếc thuyền đánh cá nhỏ.

…

Gối, ôm không thể dài,

Cá dưới chân vịt đi đâu?”

Tôi yêu thích bài thơ này, tôi cảm nhận được mùa thu Bắc Bộ, tôi khâm phục Nguyễn Khuyến vì nhà thơ quá tài hoa khi miêu tả mùa thu quê hương. Những sự việc tưởng chừng như quen thuộc, đời thường đã được nhà thơ của mùa thu tái hiện một cách độc đáo để vẽ nên một bức tranh tuyệt tác về cảnh thu: Cảnh thu vắng vẻ, vắng vẻ, chất chứa nhiều tâm sự:

“Ao lạnh thu trong vắt,

Một chiếc thuyền đánh cá nhỏ bé bị teo.”

Cũng như bao bài thơ Đường khác, hai câu kết của bài thơ “Thu điếu” đã làm tròn nhiệm vụ thi ca của nó: khái quát cảnh thu câu cá. Hình ảnh “ao thu” và “đoàn thuyền đánh cá” làm rõ nhan đề bài thơ. Hẳn bạn đọc yêu thơ còn nhớ đã hơn một lần hình ảnh người câu cá bên ao thu đã từng bắt gặp đâu đó trong thơ Đường. “Cao thơm ẩn nấp”, ta phát hiện: “Độc nhất giang thủ”. Không rõ Nguyễn Khuyến có lấy cảm hứng từ câu thơ trên của Vương Sĩ Trinh hay không, nhưng có một điều chắc chắn là cụ Tam Nguyên đã rất sáng tạo. Nếu như nhà thơ họ Vương đời Thanh dùng chín chữ “nhất” để diễn tả nỗi cô đơn, lặng lẽ của người câu cá mùa thu thì trong cả bài “Thu điếu”, nhà thơ quê Yên Đổ chỉ dùng một mình nó. còn một từ “một” mà vẫn diễn tả được tâm trạng của nhà thơ họ Vương. Vì sao vậy? Hãy chú ý đến từ gợi tả rất đắt của Nguyễn Khuyến “lạnh” đúng là tiết trời phương Bắc. Hình ảnh “nước trong veo” như thể hiện cả mùa thu trong veo. “Clear water”, có nghĩa là trong vắt, rất trong và mọi thứ dường như đã biến mất, chỉ còn lại một không gian tĩnh lặng. Khi trời thu trong xanh, nước trong vắt. Chắc chim muông trốn tiết trời se lạnh của mùa thu phương Bắc. Một nhà thơ đời Đường đã viết:

“Nghìn núi chim bay đi,

Tất cả những cái bóng đã biến mất”.

nhưng anh ấy cũng tạo ra hình ảnh:

“Một chiếc thuyền của những người đàn ông mặc áo choàng,

Câu cá trên sông tuyết”.

như để khẳng định con người trước tự nhiên. Có lẽ, Nguyễn Khuyến đã thấm nhuần tư tưởng đó nên đã đặt hình ảnh: “Chiếc thuyền đánh cá nhỏ” bên “Ao thu” là một từ đặc biệt, gợi tả con thuyền nhỏ bé đến nỗi như chợt thấy một chấm giữa mênh mông, cảnh thiên nhiên hoang vắng. Một nỗi cô đơn bao trùm. Hai câu kết không chỉ giới thiệu khái quát cảnh mùa thu mà còn bộc lộ phần nào tâm trạng của tác giả. Từ một điểm yên lặng, Ngài đưa mắt nhìn quanh và thấy:

“Sóng xanh theo gợn sóng nhẹ,

Những chiếc lá vàng khẽ đung đưa trong gió.”

Nhà thơ cảm nhận được màu xanh của sóng ao mùa thu. Nhưng sẽ càng thú vị hơn khi bậc thầy thơ cũng để ý đến những gợn sóng, “hơi gợn sóng”. Nguyễn Khuyến đã có sự quan sát tinh tế để phát hiện những hình ảnh đặc sắc trong cảnh vật đời thường. Một chiếc lá vàng rơi. Đó là điều bình thường của mùa thu. Nhưng với nhà thơ có tình yêu lớn với sưu tầm, ông lặng lẽ và cẩn thận dõi theo đường bay của nó. Và “lật” một cái, chiếc lá vàng bay qua. Có thể nói, chữ vo là một đóng góp xuất sắc của Nguyễn Khuyến cho văn học. Vì nó không chỉ là từ tượng thanh mà còn là từ tượng thanh nên nó không chỉ làm cho người đọc thấy rõ sự rơi nhanh của chiếc lá mà còn giúp nghe được tiếng lá rơi. Cảnh phải vô cùng tĩnh lặng, tâm hồn phải vô cùng trong sáng thì nhà thơ mới có thể cảm nhận được sự tĩnh lặng tuyệt vời ấy của thiên nhiên. Mùa thu có thực sự đặc biệt? Có lẽ nhiều người đã thốt lên như vậy khi đọc hai câu thực này. Nhưng nó chưa kết thúc:

“Mây lơ lửng trên trời xanh,

Ngõ tre quanh co vắng người”.

“Bầu trời trong xanh” là từ quen thuộc của Nguyễn Khuyến, có lẽ ông không tìm được từ nào đắt giá hơn để diễn tả cái màu xanh trong trẻo của mùa thu xứ Bắc. Trên bầu trời, nhiều tầng mây treo lơ lửng. Họ dường như không di chuyển vì họ rất nhẹ? Cảnh chuyển động quá nhẹ vì nó rất tĩnh. Nhà thơ lại nhìn về ngôi làng nhỏ xa xa bên bờ ao, nơi có ngôi nhà của mình. Trên những con đường làng vắng bóng người, những con ngõ quanh co trồng tre vắng bóng người. Một lần nữa, những điều cô đơn. Và càng cô đơn hơn, khi một không gian yên tĩnh rộng lớn bao trùm lên những con đường mòn lặng lẽ. Một sự đối lập rất đặc biệt. Điều đó giúp người đọc hiểu được điều gì trong tâm trạng của cụ Tam nguyên Nguyễn Khuyến? Nhà thơ nhìn ra xa, trên cao, như người đánh cá thả lưới, và cuối cùng trở lại tiêu điểm của mình:

“Không thể gối đầu lâu,

Cá dưới chân vịt đi đâu?”

Có lẽ người đánh cá đang mang nặng nỗi niềm trong lòng nên chỉ biết nhìn trời, nhìn đất rồi chẳng bắt được gì. Phải chăng đó là tâm trạng cô đơn trước cảnh sắc thiên nhiên, trước tình người và ý thức cuộc sống nơi xã hội đất nước? Câu cá là một trò tiêu khiển. Người ấy đang lặng lẽ câu cá để mong tìm lại được sự thanh thản mà mình không thể có được. Khi câu cá, anh ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên để rồi càng thấy cô quạnh hơn. Ngay đến con cá vô tư, không mắc câu ông chỉ “chộp dưới chân vịt” dường như muốn nhắc nhở ông lão đừng lơ đãng như vậy.

Thực ra, xuyên suốt bài thơ vẫn có sóng xanh, có lá vàng, có mây, có lũy tre, có cá, có bèo…, nghĩa là ông không hoàn toàn cô đơn, nghĩa là ông còn có những sở thích.

Có thể nói, hai câu kết bài đã bộc lộ rõ ​​cái “tôi” của Nguyễn Khuyến. Và người đọc càng hiểu ông hơn: sao nhà thơ lại yêu thiên nhiên, mùa thu đến thế. Nguyễn Khuyến đã kết thúc bài thơ thật thành công. Có thể nói, “Thu điếu” đưa người yêu thơ đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác, từ vẻ đẹp tuyệt vời này đến vẻ đẹp tuyệt vời khác để cuối cùng bộc lộ giá trị của bài thơ: một cảnh tuyệt sắc của bài thơ. quê hương yêu dấu.

Ai đã rung động trước thác núi Lư hùng vĩ của Lý Bạch, trước lầu Hoàng Hạc xa xăm của Thôi Hiệu, sao không rung động trước mùa thu của Nguyễn Khuyến, một mùa thu rất Việt Nam. Tất nhiên, “Thu Cuội” chỉ tả cảnh mùa thu ở làng Nguyễn Khuyến, nhưng nó sẽ sống mãi trong lòng mỗi người Việt Nam. Nó là viên ngọc quý của thơ ca dân tộc.

Hãy thưởng thức, yêu thích và cảm nhận “Điếu Thuốc” kẻo sau này phải hối hận: tại sao lúc đó lại vô tình như vậy.

Các bộ đề lớp 12 khác